देवाचे घर उभारणार्यांनी देवाच्या नावाने पैसे गोळा करून त्यात भ्रष्टाचार केला तर तर तो भ्रष्टाचार या सदरात मोडत नाही ! शेवटी ते धर्मकृत्य असते व ते करत असताना कुणी लबाडी केली तरी ते देव बघून घेईल हा शाप खूप प्रभावी असतो. जोरदार असतो. हे धार्मिक व संस्कृती रक्षकांचे लोकप्रिय नीतीतत्त्व आहे. त्यांच्या मनात ते ठासून भरलेले असते. जर देवालय हे राजकारणासाठीच आणि राजकारणातून उभे केले जात असेल तर तिथे देवनीती, धर्मनीती आणि संस्कृती नीती या सगळ्यांचा राडा झालेला असतो. ही राड म्हणजेच धर्माचरण आणि संस्कृतीचे आचरण. आणि ते कर्मकांडाच्या नावाखाली खपून जाते. देव या भ्रमाचा वापर राजकीय फायद्यासाठी करून घेणं याचे एकमेव उदाहरण भारतात पहिल्यांदाच दिसून आलेलं आहे. जगभरात तर ते सतत वापरले गेले आहे. धर्माचा वापर करून आजवर राजकारणाची पोळी भाजण्यात सर्वधर्म आणि सर्व पक्ष आघाडीवर होते किंबहुना राज्यकर्त्यांनी धर्माचा वापर हा सोयीनुसार केल्याचा इतिहास आहे. ती सोय आज पुरेपुर उपयोगी पडते आहे.
देवाचा वापर राजकारणासाठी करणे हे धार्मिक आणि संस्कृती वाद्यांनी हे जे घडवत आणले आहे त्यातून ते भ्रमिष्ट समाज घडवत आहेत. जो माझ्या विरोधात तो तो मारून टाकण्या योग्य ही धर्म नीती किंवा संस्कृति नीति अनेकवार त्यांच्याच नाशास कारणीभूत ठरलेली आहे. कारण त्यातून निर्माण झालेल्या राजकारणातून युद्धं घडली आणि लढाया झाल्या. भारतात मुसलमान मुसलमानांविरुद्ध लढले. हिंदू हिंदू विरोधात लढले. युरोपात ख्रिश्चनांनी ख्रिश्चनांचा संहार केला. म्हणजेच लढाया या स्वतःचे अस्तित्व टिकवण्यासाठी घडल्या. केवळ लढायाच नव्हे तर स्वधर्म किंवा सर्व संस्कृतीचा त्याग करून स्वतःचे अस्तित्व राखणे हे मानवी मूलभूत प्रेरणेशी सुसंगत आहे. ही प्रेरणा जी स्वार्थाशी निगडीत आहे तीच प्रबळ होते. त्याला धार्मिक आणि संस्कृती वादी काय करणार? स्वतःच्या देवाशी, धर्माशी आणि संस्कृतीशी बेइमानी करणं हे धार्मिकांना शक्य होतं. कारण ही बेईमानी त्यांना त्यांच्या स्वउत्कर्षाकडे घेऊन जाते आहे असे वाटत असते आणि हे त्यांचे नीती तत्व असते. इथे धर्म-संस्कृती काय म्हणते हे फारसे महत्त्वाचे ठरत नाही. मंदिरे फोडणे, मुर्त्या उद्ध्वस्त करणे, देवालय फोडणे, मशिदी-चर्च तोडणे, परधर्मातल्या स्त्रिया पळवणे, देव नाही म्हणणार्यांच्या कत्तली करणे हे धर्मकृत्य करतोय ठरते. धर्मकृत्य आणि विवेक यांचा अर्थाअर्थी शून्य संबंध आहे.
धर्माची निर्मिती देव नावाची कल्पना वापरून झालेली आहे. धर्म आणि संस्कृती या एकाच नाण्याच्या दोन बाजू आहेत. देव, धर्म आणि संस्कृती जे सांगेल तीच नीती असे मानत राहिल्यामुळे प्रचंड मोठा गोंधळ लोकांच्या वागण्यामध्ये सतत निर्माण झालेला आहे. धर्म आणि संस्कृती चेतवत राहून सत्तेवर आलेल्यांना जर धर्म वा संस्कृती जर पाठिंबा देत असेल तर स्वधर्मियांची सर्व कुकृत्त्ये झाकून ठेवणे, नजरेआड करणे यालाच धर्म राष्ट्र म्हणतात.
जगाचे नंदनवन करेन अशी घोषणा करणारे देव आणि प्रेषित हे धर्म नावाचा लबाडीचा धंदा करतात.
- डाॅ. प्रदीप पाटील
